Granica je šav, a ne procjep.
Povezujući razlike, držeći višestranost
na okupu, ona održava igru paraestetike.
Umjetnost u doba kulture, nakon pada „zida“, u svojim dnevničkim bilješkama objavljuje: nešto se bitno oslobodilo!
Linija imaginativne, nove geografije - koja, kao skelet podsvjesnog, iznutra, probija diskurs dvostrukog ogledanja: orijenta u evropskim predstavama i, evropskog odraza u orijentalnim ponudama - nanovo otkriva rizomatičan odnos sinhronijski prisutnih i dijahronijski odsutnih mikro i makro kultura. Centar više ne postoji, nego se centar, po vremenskim i prostornim koordinatama, prisutnosti ili odsutnosti ideje - postaje.
Condition post-moderne i njena mnogolikost ukazuju da su sva djela ujedno i dio, i cjelina, stvar i osjećanje, osjećanje i ideja... Kao da je u jednom određenom trenutku evropske istorije došlo do rekonstituisanja funkcije umjetnosti, gdje ona ponovo postaje „stvar kulture sa određenim funkcijama posredovanja“
Paraestetika ukazuje na fascinacije granicama mogućih svjetova. Granica više nije, kako se do sada mislilo, ono što dijeli, razdvaja, iscrtavajući tako grube crte fizionomije nekog podneblja i identiteta, već onâ koja ništi, miri i ujednačava, i benevalentnim duhovima, i sama sobom, povezuju strane koje čine podvojenu cjelinu.
Ćudljiva loza crnogorskog likovnog izraza koja je nikla iz džardina 19. vijeka i, s podzide na podzidu, u neuhvatljivoj igri boje i svjetlosti, kao bogat zrnom grozd, zaiskrila na platnima: Pera Počeka, Đoka Popovića, Koste Milićevića..., kroz postimpresionistički rod, iznjedrila je generaciju crnogorske moderne kojoj pripadaju: Milo Milunović, Petar Lubarda, Jovan Zonjić, Milan Božović, Savo Vujović...
Crna Gora u umjetnosti prisutna je kao tajna. Kada čovjek pomisli da ju je otkrio, on je tek probudio. Ona ne postoji samo geofizički, u prostoru, već i višeslojno, simbolički, asocijativno, kulturno–istorijski, po dubini, u vremenu. Oko te, takve, složene ose, kao krugovi i njegove konstante, unutar atmosfere koju vjekovima seizmogramsko-istorijskim klatnom iscrtavaju rivalstvo i antagonizam Istoka i Zapada, osciliraju njena preplanula lica. Možda se baš u toj igri dvostrukosti i njene uznemirujuće privlačnosti, kriju vijugave ceste i tjesnaci njenih linija i boja.
Prava istorija nije samo faktografija, erudicija, filologija... Njoj je nužno potrebna ona endogena kap kritičke svijesti. A prava kritika, opet, nije moguća bez osjećanja trenutka i njegovog kretanja unutar datog vremena.
„Ideja dubine, odnosno dubinskog sagledavanja pojava pokazuje se kao važno teorijsko i metodološko otkriće i postulat.“
Okružen izmijenjenim i promjenljivim svijetom, naš današnji umjetnik živi u epohi koju nazivamo prelaznom. Dijalektički složen i sveobuhvatan proces promjena ne dešava se samo oko njega, već i u njemu samom.
Priredio: Mr Milun Lutovac, selektor likovnog programa 30. Barskog ljetopisa
Bar, 08. avgusta 2017. godine
Fotografija: Mirjana Marsenić Vujović čija će izložba "UTISCI PRIRODE" biti otvorena 9. avgusta u Dvorcu Kralja Nikole u Baru u 21h
