Milun LUTOVAC
ČOVJEK JE POZVAN DA RASTE U BOŽANSKOM ŽIVOTU
Sredinom XX vijeka, razmišljajući o čovjeku bačenom „na burnu brežinu“ i o zagonetnom poetskom pletu Njegoševe „Luče“, književnica, istoričarka filozofije, vrsni poznavalac helenske kulture, Anica Savić – Rebac, zapisuje:
„Božanstvo kao svetlosni okean, ognjište ili disk, duša kao iskra ili zraka, središnja je filozofska i estetska misao Njegoševa.“
I stvarno, kao da je „gorostas lovćenski“, na samom svom izvoru shvatio, da je ključ tajne i smisao svega postojećeg S V J E T L O S T. Jednako ona u Kosmosu, kao i ona u Čovjeku - neodgonetnuta i ostavljena umjetnicima i umjetnosti da za njenim međama tragaju u božjem katastru.
Ovom, posebnom prilikom, na svečanom otvaranju naučnog simpozijuma o paštrovskom manastiru Gradište i izložbe “Hrišćanstvo – inspiracija umjetnika” trebalo bi pomenuti carigradskog monaha iz VII vijeka, sv. Maksima Ispovjednika. Po njegovom mišljenju, čovjeku, među drugim stvorenjima, pripada posebno mjesto. Ne samo da On u sebi nosi Logos, nego je i slika božanskog Logosa, a cilj njegove prirode je da postigne sličnost sa Bogom.
U stvaranju kao cjelini, čovjekova uloga je da sve stvari sjedini u Bogu i da tako prevaziđe zle sile odvajanja, diobe, raspadanja i smrti.
Ljudska ljubav, prema ovom velikom Ispovjedniku, u koju je neophodno uključen i element želje (eros) mora da bude preobražena, uz Božju pomoć, u AGAPE - gozbu ljubavi.
Hrišćanstvo se, kao i U M J E T N O S T, svakako dešava u istoriji i može, do izvesnog stepena, da utiče na istorijske procese, ali suštinski ne pripada istoriji, jer veće, po prirodi stvari, ne može biti sadržano u manjem.
Nikolaj Berđajev je u više mahova pisao o osmom danu stvaranja kao čovjekovom djelu. Time se približio K. G. Jungu i njegovom pojmu individuacionog procesa, u kome je stvaralaštvo, potencijalno prisutno u čovjeku.
Što uspješnije čovjek krči put kroz individualno prema kolektivno nesvjesnom, preobražavajući usput energije zla u energiju TAVORSKE SVETLOSTI - stvaralaštvo je više na djelu.
Upravo je to, već pominjana, ideja Maksima Ispovjednika da „prirodno“ učestvovanje čovjeka u Bogu nije statička djelatnost, već da je to izazov i da je čovjek pozvan da raste u božanskom životu.
Materija je tu da bude preobražena, a ne da bude prezrena i odbačena. Osim inkarnacije dobra i svjetlosti, Jung je znao da za individuacioni put još više „znači“ Lj U B A V.
„Ništa nije moguće bez ljubavi“, kaže Jung u razgovoru sa čileanskim pjesnikom Migelom Seranom, „ništa, čak ni alhemijski proces, jer ljubav je ta koja nekog upućuje da sve rizikuje“.
Pri svakom istraživanju P A L E T E stvaralaca obuzetih Crnom Gorom, i njenim TAJNAMA, o čemu svjedoči i ova iskrena, svjetlom obuzeta izložba “Hrišćanstvo – inspiracija umjetnika” u Spomen domu „Crvena komuna“, u Petrovcu, uvijek se, iznova, otkrivaju „izviiskre“ tame i svjetlosti ovog našeg zagonetnog podneblja.
Svjetlost, iskra, luča... u saglasju Boga i čovjeka, čekaju nove poštovaoce i tumače njihovih slojeva i njihove zemaljske i kosmičke prirode.
Međunarodni multidisciplinarni naučni simpozijum “Gradište – manastir u Paštrovićima”, otvaranje izložbe “Hrišćanstvo – inspiracija umjetnika”
Petrovac, 04.11.2016.g.
